Tag: Algemene voorwaarden

About Algemene voorwaarden

Subscribe Feeds

Ben ik een dief als de algemene voorwaarden van Albert Heijn dat zeggen?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, Regulering, 31 reacties

albert-heijn-akkoord-voorwaarden-nee-nee-neeEen lezer vroeg me:

Onlangs zijn de voorwaarden van zelfscannen van de Albert Heij gewijzigd. Er staat nu in dat je diefstal pleegt als achteraf blijkt dat niet alles gescand is. Maar mag AH wel zo kort door de bocht aannemen dat hun systeem onfeilbaar is? Het zou immers zomaar kunnen dat een gebruiker tegen een bug aanloopt, waarbij het systeem ‘bleep’ doet als indicatie dat het product gescanned is, maar het product niet op de virtuele kassabon terecht is gekomen.

De oude voorwaarden van zelfscannen kan ik zo niet meer vinden, maar inderdaad, in de voorwaarden van de app staat nu:

Blijkt bij controle dat niet alle producten zijn gescand nadat u uw (mobiele) Bonuskaart bij de betaalpaal hebt gescand, dan beschouwen wij dit als diefstal en kunnen wij aangifte doen.

Dat klinkt nogal streng, want er wordt inderdaad geen ruimte gelaten voor de situatie dat er wél is gescand maar dat niet is geregistreerd. Ook niet voor situaties waarin je oprecht vergeten was iets te scannen, hoewel dat natuurlijk geen sterk argument is als je bij de uitgang van een supermarkt staat.

Echter, het is niet zo dat je een strafbaar feit begaat enkel omdat iemands algemene voorwaarden zeggen dat dat zo is. Natuurlijk mag men aangifte doen als men meent dat je iets strafbaars hebt gedaan, maar de inhoud van je contract met het bedrijf is daarbij niet relevant.

Je steelt als je iets wegneemt met de bedoeling je dat toe te eigenen zonder te betalen. En die bedoeling moet bewezen worden. Enkel dat je met een product in je handen buiten staat, is daarvoor niet genoeg. Je kunt iets vergeten zijn te scannen, of de software werkte niet goed. Die opties moeten worden uitgesloten voordat men kan bewijzen dat je het product stiekem wilde meenemen.

Een aanvullend punt van de vraagsteller was nog hoe het zit met de broncode. Zonder de broncode van de zelfscanapp kun je niet bewijzen hoe deze werkt, dus dan sta je zwak als je wilt aantonen dat er een bug in de software zit. Dat is een lastige. Er is geen recht om broncode van bewijsmiddelen op te eisen. De enige manier die ik hier kan bedenken, is een kennis nogmaals eenzelfde set aankopen te laten doen en dat filmen om zo vast te leggen dat hij vaker die fout maakt. Maar als het een eenmalige bug was (of afhankelijk van de stand van de maan in combinatie met het aantal mobiele telefoons in de buurt én het feit dat de rozijnen in de bonus waren) dan wordt dit wel heel moeilijk inderdaad.

Arnoud

Hoezo, Facebook krijgt de auteursrechten op wat je uploadt?!

Geplaatst op in Intellectuele rechten, 10 reacties

reclaim-facebook-logoDe Nederlandse ReClaim, die op Facebook geplaatste foto’s van een watermerk voorziet om zo commercieel hergebruik te saboteren, is zonder reden verwijderd. Dat meldde Webwereld. Heel vervelend voor Reclaim en haar gebruikers, maar ik struikelde juridisch even over de frase “akkoord met het feit dat van alle geplaatste content de rechten worden overgedragen aan het sociale netwerk” want dat is gewoon niet wáár en ik word er een beetje moe van dat iedereen dat blijft zeggen.

De app Reclaim is ontwikkeld naar aanleiding van de nieuwe voorwaarden van Facebook, waarin staat dat Facebook alle geüploade content mag exploiteren voor commerciële doeleinden. Door een watermark op je foto te zetten, maak je dit minder aantrekkelijk. Een stuk slimmer dan een disclaimerpaste op je wall.

Natuurlijk kun je ook handmatig een watermerk of tekst in je foto’s knallen, maar het bijzondere aan Reclaim is dat het watermerk vrijwel onzichtbaar is tenzij je goed in de achtergrond kijkt. Plus, de originele foto’s blijven bewaard en zijn te downloaden. Creatief en nuttig dus.

Afijn. Dat Facebook die app niet leuk vindt (want het verstiert de gebruikservaring, of zoiets, vul de PR-reutel maar in), dat begrijp ik ergens nog wel. Dat ze dan de macht hebben om het ding uit te zetten, daar kunnen we een boom over opzetten of dat nou hoort of niet.

Maar eigenlijk wilde ik vooral even NÉÉ zeggen tegen deze passage van Webwereld:

Facebook-gebruikers gaan immers – in tegenstelling tot wat veel mensen denken- al lange tijd akkoord met het feit dat van alle geplaatste content de rechten worden overgedragen aan het sociale netwerk.

Dat is niet waar en wel zo niet waar dat het niet leuk meer is. Auteursrechten kún je niet overdragen aan een ander, behalve als je een stuk papier ondertekent waarop staat dat je auteursrechten overdraagt (en welke). Nu mag dat stuk papier ook elektronisch, maar dan moet er natuurlijk wel een elektronische handtekening bij staan. En die staat er niet in de Facebook voorwaarden.

Natuurlijk heeft Facebook wel een uitgebreid recht van gebruik van je foto’s en dergelijke, maar dat staat los van je eigendom. Misschien is dat een te subtiele juridische nuance, maar hee, dit is een juridische blog.

Arnoud

Hoe rechtsgeldig is een foutief toegepaste kortingscode?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, 58 reacties

teufel-winter-wonderland-korting-coupon-codeDiverse lezers wezen me op een Tweakersdiscussie over een kortingscode van het Duitse bedrijf Teufel. Die code gaf 50% korting op je bestelling, maar Teufel meldde zich achteraf in de mail met dat dit een vergissing was en of men de spullen even terug wilde sturen. Hoe werkt die variant op het Otto-arrest eigenlijk?

Een basisregel in het recht is dat je pas een koopovereenkomst hebt als beide partijen het eens zijn over wat er moet worden geleverd en wat er moet worden betaald. Als dat niet zo is, dan is er nog één redmiddel: mag de wederpartij er redelijkerwijs op vertrouwen dat het aanbod zo bedoeld was? Dit is waar de toets over “kennelijke typefouten” uit het Otto-arrest op gebaseerd is. Typt men 99 terwijl men 999 bedoelde, dan is het verschil te groot en heb je geen overeenkomst. Typte men 888 terwijl men 999 bedoelde, dan is de kans groot dat je wél gewoon een overeenkomst hebt. Die getallen liggen niet bijster ver uit elkaar.

Hier gaat het om een kortingscode, die een stevige korting van 50% opleverde. Geloofwaardig? Gezien de kerstactie (zie screenshot hierboven, bron) op zich wel, 50% korting is niet gek in een “Winter Wonderland” actie met korte looptijd.

Teufel zegt in de annuleringsmail echter:

Bij deze bestelling werd een actiecode geactiveerd, die weliswaar in ons systeem is aangemaakt, maar niet openbaar is gemaakt. De code is door iemand toevallig ontdekt en o.a. op internet verspreid. Bij het gebruik van de niet vrijgegeven code werd in het bestelproces een foutieve prijs aangegeven.

Ik volg niet helemaal hoe dat kan gebeuren, maar op zich hebben ze daar wel een punt áls het zo is. Dan ontbrak de wil van de verkoper om die korting te geven. Het tegenargument moet dan zijn “maar ik mocht erop vertrouwen dat jij dit wilde, een code van 50% uitgeven”. Alleen dan moet er wel bewijs komen: waar komt die code vandaan, wat zei Teufel bij de aankondiging van de code en welke voorwaarden zaten er eventueel op?

Dat iets technisch werkt, is geen bewijs dat je erop mocht vertrouwen dat het juridisch bindend was. Net zoals wanneer de kortingscode technisch zou werken maar in strijd met de voorwaarden gebruikt werd. Staat er in de voorwaarden bijvoorbeeld “alleen bij bestellingen vanaf €100” en hij werkt toch bij een bestelling van €50, dan heb je gewoon per definitie pech. Voorwaarden winnen het van implementatie.

Verder had Teufel nog een mailtje gestuurd met daarin de frase “bindende opdrachtbevestiging”. Ik denk niet dat dat veel betekenis heeft: die mail is automatisch gegenereerd, en uit het Otto-arrest blijkt dat je geen rechten kunt ontlenen aan zulke automatische mails, zeker niet als ze wettelijk verplicht verzonden moeten worden:

Otto heeft daarmee enkel bevestigd dat de bestelling van de consument haar heeft bereikt (artikel 3:37 lid 3 BW). Juist omdat bij een bestelling die via elektronische weg wordt gedaan geen direct menselijk contact plaatsvindt, is … wettelijk vereist dat de dienstverlener, in casu Otto, zo spoedig mogelijk via elektronische weg de ontvangst van de bestelling bevestigd (artikel 6:227 c lid 2 BW). Het betreft dus geen ‘opdrachtbevestiging’ doch enkel een ontvangstbevestiging. Een ontvangstbevestiging geeft geen uitsluitsel over de vraag of er al dan niet een overeenkomst tot stand is gekomen.

En als laatste melden sommige mensen dat ze het product gehad hebben en dat Teufel ‘dus’ erkend heeft dat de overeenkomst rechtsgeldig is. Nou, vergeet het maar. Die bestel- en leverprocessen zijn automatisch, en daarmee geen (sterk) bewijs dat men dit daadwerkelijk wilde. De afdeling orderafhandeling gaat niet over de prijzen. Het is natuurlijk buitengewoon slordig, maar als het aanbod of de kortingscode niet geloofwaardig was, dan is er geen rechtsgeldige koop gesloten en dan moet het geleverde terug want daar heb je geen recht op.

(Misschien dat je nog kunt zeggen, never mind die code, ik betaal het verschil bij en koop zo voor het originele bedrag. Maar formeel doe je dan een nieuw aanbod aan Teufel in plaats van ze te houden aan een eerdere koop.)

Wat mij betreft komt de vraag dus zoals altijd neer op: hoe reëel was de kortingscode en waarom mocht je erop vertrouwen dat die code correct en legaal gepubliceerd was?

Arnoud

Nogmaals de rechtsgeldigheid van gebruiksvoorwaarden, EULA’s en zo

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 21 reacties

algemene-voorwaarden-kleine-lettertjes-tos-eulaEen lezer vroeg me:

Regelmatig moet ik bij het installeren van apps gebruiksvoorwaarden accepteren. Wanneer is dat nou rechtsgeldig?

Gebruiksvoorwaarden, TOS, EULA of hoe je het maar wilt noemen: deze juridische regeltjes zijn altijd goed voor veel ergernis. Met name van het soort “waarom val je me hiermee lastig”.

Naar Nederlands recht zijn dergelijke voorwaarden algemene voorwaarden, net als de bijlagen met kleine lettertjes die je bij veel offertes krijgt. Hoe ze heten, of in welke context ze worden gebruikt, of je ze op software hangt of bij een dienst, dat doet er allemaal niet toe: het zijn voorwaarden die zijn opgesteld om in gelijke vorm in meerdere contracten gebruikt te worden, en dat is de definitie van een algemene voorwaarde.

Algemene voorwaarden zijn snel van toepassing. Je hoeft als dienstverlener alleen te melden dát je ze gebruikt. De wederpartij hoeft ze niet te lezen en hoeft ook geen gelegenheid te hebben gehad te onderhandelen of bezwaar te maken. Het is slikken of stikken.

Daar staat tegenover dat algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend mogen zijn. Omdat ze eenzijdig opgelegd worden, is de kans immers groot dat er onredelijke voorwaarden verzonnen worden. Vandaar dat de wet zegt dat als je dat doet, de wederpartij (de gebruiker van de dienst) deze mag vernietigen oftewel ongeldig verklaren.

Bewijzen dat iets onredelijk is, valt niet mee. De wet helpt de consument daarom met een grijze en zwarte lijst. Wat op de zwarte lijst staat, is per definitie onredelijk. Zo mag je de consument niet verbieden je aan te klagen als je het contract niet nakomt.

En wat op de grijze lijst staat, mag als je als bedrijf kunt bewijzen dat het wél redelijk is. Een omgekeerde bewijslast dus. Zo staat het beperken van je aansprakelijkheid op de grijze lijst. Dat mag dus alleen als je kunt aantonen dat het redelijk is om dat te doen (en dat valt in de praktijk nog niet mee).

Een grote valkuil voor partijen die met algemene voorwaarden werken, is dat deze correct ter hand gesteld moet worden anders tellen ze niet. In een elektronische omgeving betekent dit dat je een PDF of ander makkelijk op te slaan document moet aanbieden. Enkel op een scherm tonen telt niet, ook niet als gebruikers het kunnen copypasten naar Notepad. En dit is waar het het vaakste misgaat bij online diensten en met name bij apps en software.

In de VS bestaan al deze regels niet. Daar geldt alleen dat je vooraf gezegd moet hebben welke voorwaarden je hanteert. Kunnen opslaan is geen wettelijk recht, en een zwarte of grijze lijst bestaat daar al helemaal niet. Je moet maar goed lezen waar je aan begint, en als een dienstverlener dat moeilijk maakt, nou dan ga je toch ergens anders heen. Tsja, het is ook een manier van werken. Maar ik prefereer toch de Nederlandse.

Arnoud

‘Algemene voorwaarden simpeler met pictogram’

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 13 reacties

icoon-6-maanden-bewarenDe algemene voorwaarden waar mensen bij gebruik van diensten op internet akkoord mee moeten gaan, zijn nu veel te onduidelijk, te lang en te ingewikkeld. Dat las ik bij Nu.nl. Hear hear en zo. Maar de oplossing die de Nationale DenkTank bepleit – een set standaardiconen die zeggen waar het op staat – gaat hem echt niet worden. Grmbl. En dat op mijn verjaardag. (Jaja, 0x28 alweer.)

De iconen moeten in het voorstel vijf onderwerpen dekken: hoe lang wordt je data bewaard, wordt je data met derden gedeeld, wordt je data voor advertentiedoeleinden ingezet, blijft je data in Nederland en wordt er een persoonlijk profiel gemaakt. Het doet me nogal arbitrair aan en bovendien gaat dit eigenlijk allemaal over privacy-zaken; allemaal dingen die nu net niet in algemene voorwaarden geregeld kunnen worden. Er zou dus geen pictogram nodig moeten zijn dat zegt dat mijn data voor advertenties gebruikt wordt – ik moet gevraagd zijn om toestemming om dat te mogen doen.

Sowieso is het idee niet nieuw. Volgens mij komt er elk jaar wel een initiatief voorbij dat zegt, je moet standaardiconen introduceren zodat mensen al die lange lappen tekst niet hoeven te lezen. En elke keer krijg je precies dezelfde discussie: wélke iconen, hoe symboliseren die het onderwerp en waarom nu net die onderwerpen en niet anders?

Ik zou zelf bijvoorbeeld graag iconen zien over welk gebruiksrecht men opeist op je data, hoe vaak de voorwaarden gewijzigd worden, hoe sterk men garandeert dat de dienst beschikbaar is, of export van data in een standaardformaat nodig is en of betalende klanten hun geld terug krijgen bij problemen met de dienst. Dát lijkt me qua algemene voorwaarden iets relevanter dan “niet nader genoemde derden doen iets met je data voor advertenties”.

Maar nog iets fundamenteler: ik denk niet dat het zin heeft met iconen te werken. Ook al heb je de perfecte set en de perfecte symboliek. Er is gewoon te veel ruimte voor bedrijven om binnen de wet allerhande zaken te doen waar consumenten toch ahem enigszins van opkijken. Dát zou ik nu eens een leuk verjaardagskado vinden: de wet op de online dienstverlening, die bepaalt wat een internetbedrijf in haar algemene voorwaarden mág zetten. Webwinkels hebben dat al, waarom webdiensten niet?

Ik denk dan aan:

  • Gebruiksvoorwaarden mogen slechts eens per kalenderjaar gewijzigd, met drie maanden vooraankondiging
  • Een in algemene voorwaarden opgeëiste gebruikslicentie onder auteursrechten is beperkt tot het strikt noodzakelijke voor de dienst (en geen andersoortige exploitatie)
  • Opgeslagen data moet zonder meer kosten kunnen worden gedownload
  • Opzegging van gebruikersaccounts mag alleen met gegronde reden die in de voorwaarden genoemd moet zijn (behoudens zeer ernstige overige situaties

Er is vast meer maar als ik dit voor m’n volgende verjaardag kan krijgen dan zou ik zéér tevreden zijn. Jullie?

Arnoud

Kom nou, ik ga toch niet overleggen met mijn gebruikers!

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 14 reacties

rantweek-tiradeweekDeel van mijn werk is het schrijven van gebruiksvoorwaarden. Mijn deeltirade over eenzijdige AV in het achterhoofd probeer ik die altijd zo gebalanceerd mogelijk te maken. En het bijzondere is: dat geeft met enige regelmaat stevige discussies omdat ik alsmaar redelijk wil zijn. Met name als het gaat over regels als “na overleg” of “na een waarschuwing”. Men wil gewoon meteen in kunnen grijpen, overleg met gebruikers, het moet niet gekker worden.

Ergens begrijp ik het wel. Zeker als je goedkope diensten aan het grote publiek aanbiedt, dan zit je niet te wachten op discussies met elke klant over kleine overtredingen en aanverwant gedoe. Dat kost je al na 30 seconden aan de telefoon of drie mailtjes heen en weer je winstmarge. En de meeste klanten die zo’n dienst afnemen, zullen dat wel begrijpen ook.

Maar mag het eigenlijk wel?

Er is volgens mij geen expliciete regel die zegt dat je móet waarschuwen of overleggen voordat je mag ingrijpen, als contractueel (in algemene voorwaarden) is bepaald dat iets niet mag en de exploitant van de dienst dan mag ingrijpen. Op de zwarte lijst van algemene voorwaarden staat weliswaar een verbod op eenzijdig bepalen dat de gebruiker te kort geschoten is, maar dat gaat over de gebruiker van de voorwaarden, de exploitant van de dienst dus. Die mag niet als enige bepalen of hijzelf tekort schoot met de contractuele afspraken.

De wet stelt dat wanneer een klant tekort schiet, een dienstverlener per direct zijn deel van de overeenkomst mag opschorten (art. 6:262 BW) of te ontbinden (art. 6:265 BW), mits dit maar gerechtvaardigd wordt door het tekort schieten en de klant in gebreke is gesteld (gewaarschuwd). Als je voorwaarden zeggen “geen onfatsoenlijk taalgebruik” dan is iemand een jaar lang verbannen wegens één drieletterwoord niet echt gerechtvaardigd.

De wet kent daarnaastBelangrijk is de regel van het in gebreke stellen (art. 6:82 BW</A), maar dat is vooralzowel bij opzeggen (ontbinden) als van belang bij schadevergoeding want díe kun je alleen eisen als de schuldenaar in verzuim is (art. 6:85 BW). Wil je geen schadeclaims indienen maar gewoon van je wederpartij af, dan is het dus niet nodig dat je in gebreke hebt gesteld.

Kortom, een directe wettelijke grondslag kan ik niet vinden om te zeggen “je moet eerst waarschuwen”. Netjes lijkt het me wel. Maar hoe formuleer je “netjes” in algemene voorwaarden?

Arnoud

Nintendo ‘gijzelt’ Wii U’s totdat nieuwe EULA is aanvaard, mag dat?

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 28 reacties

nintendo-wii-u-eulaWie de nieuwe EULA voor de Nintendo WII U niet wil accepteren, kan het apparaat niet meer gebruiken. Dat meldde de EFF, die het meteen maar apparaatgijzeling noemt. Nintendo heeft onlangs een softwareupdate voor haar spelcomputer uitgebracht en wie deze installeert, krijgt een EULA voor de neus die niet te weigeren is. Pas wanneer je op “Accept” drukt, kun je weer iets doen met de console. Mogen ze dat zomaar doen?

Met enige regelmaat roep ik dat er een wet op de cloud moet komen, maar een wet over de EULA zou misschien ook geen gek idee moeten zijn. Want ja, dit is legaal onder huidig recht en er zijn slechts beperkte escapes voor mensen die geen zin hebben in de nieuwe EULA.

Het idee van algemene voorwaarden – want dat zijn EULA’s, wat er ook in de koptekst staat – is dat je ze als bedrijf eenvoudig kunt invoeren. De klant hoeft ze niet eerst gelezen te hebben, jouw enige verplichting is ze vooraf ter hand te stellen. Op papier in de gewone situatie, en als downloadbare pdf of simpele printbare webpagina in een online situatie. Daar staat tegenover dat als je ze niet juist ter hand stelt, ze niet rechtsgeldig zijn.

Overeenkomsten mag je niet wijzigen, tenzij je afspreekt van wel. En met een simpele clausule in de oude EULA (“Nintendo may change these Terms at any time”) kun je zoiets afspreken. Dit voelt nogal onredelijk, want je kunt zo mensen verlokken met een simpele eerlijke EULA en na drie maanden een verplichte update met een wanstaltig lange en eenzijdige EULA er doorheen rammen. Een specifieke wetsbepaling die dit soort dingen verbiedt, ken ik niet.

We hebben de zogeheten zwarte en grijze lijsten. Daarop staan zaken die per definitie (zwart) of meestal (grijs) onredelijk zijn. Op de zwarte lijst staat een verbod op clausules die “het recht ontneemt de door [het bedrijf] toegezegde prestatie op te eisen”. Dit slaat primair op clausules die zeggen “als we niet willen leveren dan heb je pech en mag je ons niet sue’en” maaar met enige fantasie zou je ook een verplichte “Klik hier om de overeenkomst compleet te wijzigen” hieronder kunnen rekenen. Maar enkel “je moet akkoord gaan met de nieuwe voorwaarden en tot die tijd is je apparaat gegijzeld” valt hier volgens mij niet onder.

Op de grijze lijst staat een verbod om “een prestatie te verschaffen die wezenlijk van de toegezegde prestatie afwijkt”, en ook dat kun je inzetten als de inhoud sterk wijzigt ten opzichte van wat er voorheen mocht. Maar omdat erbij staat “tenzij de wederpartij bevoegd is in dat geval de overeenkomst te ontbinden”, gaat dat hier niet werken: zeg gerust je overeenkomst met Nintendo op hoor. Alleen tsja leuke deurstopper heb je dan.

Meer algemeen geldt dat wanneer je je algemene voorwaarden wijzigt, je dat op dezelfde manier ter hand moet stellen als de originele. Op de screenshot hierboven is te zien dat dát een beetje lastig is met de Nintendo EULA. Dat is een scrollvenster met een Agree-knop, en dat is te weinig. Hoe sla ik dit op? Waar is de pdf? Dát maakt de nieuwe EULA vernietigbaar onder Nederlands recht. Maar dat is snel op te lossen met een “Click to print/e-mail these terms” knopje eronder.

Wat je eigenlijk wilt, is een verbod op het eenzijdig mogen wijzigen van algemene voorwaarden maar dat is ook weer te streng denk ik. Maar wat is dan wel een zinnig compromis? Een verbod op het wijzigen zonder een maand om te lezen en na te denken? Een verplichting de oude voorwaarden te respecteren als bedrijf wanneer men de nieuwe niet wil? Oftewel dat je alleen een nieuwe EULA bij nieuwe features mag invoeren?

Arnoud

“Voor je het weet ruil je je kind voor gratis wifi”

Geplaatst op in Informatiemaatschappij, 11 reacties

wifi-hotel.pngJe leest de voorwaarden niet en voor je het weet ruil je je kind voor gratis wifi, las ik bij NRC. In een experiment van het Cyber Security Research Institute in Londen in samenwerking met het bedrijf F-Secure werd gratis wifi aangeboden met “the recipient agrees to assign their first born child to us for the duration of eternity” verstopt in de algemene voorwaarden. En dat is dan “legally binding” aldus een geraadpleegde Engelse advocaat. Ehm, ja, nou, eh, nee.

EULA’s, TOS’sen en andere dergelijke juridische documenten zijn in beginsel snel juridisch bindend. Maar je moet wel altijd uitkijken met wat men bedoelt met die term.

‘Bindend’ betekent meestal “je bent ermee akkoord gegaan dus nu moet je doen wat er staat”. Maar dat is niet per se de hele juridische waarheid. Vaak zijn clausules uit contracten of algemene voorwaarden eenzijdig opgesteld en is er geen onderhandelingsruimte. Zeker op internet – er is niet eens een fatsoenlijk communicatiekanaal met iemand met wie je zou kunnen onderhandelen over die voorwaarden. Vandaar dat de wet daar een paar waarborgen tegen ingebouwd heeft.

Bij algemene voorwaarden hebben we allereerst de norm van “onredelijk bezwarend” zijn (art. 6:232 BW). Dat wil zeggen dat ze toch best wel vervelend eenzijdig zijn. Als de wederpartij daar last van heeft, en dat hard kan maken, dan mag hij ze ongeldig (proberen te) verklaren. Dit heet juridisch ‘vernietigen’, en het resultaat is dat we dan doen of de clausule nooit heeft bestaan. Maar vindt de wederpartij het prima, dan geldt de clausule gewoon.

Stel bijvoorbeeld in algemene voorwaarden staat een opzegtermijn van 3 maanden voor een consument. Dat mag niet van de Wet Van Dam, dus een consument kan deze clausule vernietigen en daarmee geldt er géén opzegtermijn meer. (Ook niet de standaard éénmaandstermijn uit de wet.) De consument kan dan per direct van het contract af. Maar vindt die consument het prima om drie maanden van tevoren even op te zeggen, dan is dat rechtsgeldig.

In het algemeen is er nog de norm dat contractuele afspraken niet “naar redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar” mogen zijn (art. 6:248 BW). Dit komt ongeveer op hetzelfde neer als “onredelijk bezwarend” bij algemene voorwaarden (Wessels et al. p. 129), maar die norm uit 6:248 BW mag bij élke afspraak worden ingezet, ook bij specifieke op maat gemaakte en uitonderhandelde clausules. En de toets bij een algemene voorwaarde wordt wat abstracter uitgevoerd – is de clausule onredelijk bezwarend – dan de algemene norm – is in déze situatie het uitoefenen van de clausule onaanvaardbaar.

Als een contractuele afspraak leidt tot een oneerlijke handelspraktijk, dan kan daarmee de gehele overeenkomst worden vernietigd (art. 6:193j lid 3 BW). Die sanctie is er niet bij een beroep op onredelijkbezwarendheid of 6:248 BW; als dat beroep slaagt dan gaat de clausule van tafel maar staat de rest van het contract nog wel. Je abonnementskosten uit het voorbeeld hierboven moeten worden betaald tot aan de opzegging.

Sommige dingen vinden we zó erg dat je ze niet eens mág afspreken. Je kind afstaan aan een ander voor geld bijvoorbeeld, of een huurmoord. Dergelijke zaken zijn per definitie nietig; hoe hard je het allebei ook wilt, er is geen rechtsgeldige afspraak op dat punt. Juristen hebben het dan over “strijd met de openbare orde of goede zeden”. Hier kom je niet vaak aan maar je kind in ruil voor wifi voldoet er toch echt aan.

Het lastige is: de meeste clausules zijn niet zo evident te vernietigen. Zo zie je vaak dat er in algemene voorwaarden staat “wij mogen deze aanpassen en als je het niet bevalt dan hoepel je maar op”. Een sterk argument waarom dat onredelijk bezwarend zou zijn, heb ik nog niet. Maar het vóelt niet eerlijk, zeker niet als het elke dag kan gebeuren en je daardoor een prettige dienst moet verlaten en aldus met een hoop ongemak komt te zitten. Tijd voor een Wet op de clouddienstverlening.

Arnoud

Wie is aansprakelijk voor niet-genoemde actievoorwaarden?

Geplaatst op in Ondernemingsvrijheid, 6 reacties

Onlangs las ik over een cashbackactie van Logitech die via Bol.com werd gemeld:

logitech-cashback-bol

Drie halen, twee betalen. De topicstarter bij Tweakers had vervolgens drie dezelfde Logitech-producten besteld in de hoop op twee betalen, maar hij kreeg bij navraag bij Logitech het teleurstellende antwoord dat dit alleen gold bij bestelling voor drie verschillende producten. Maar dát stond er niet bij in de actievoorwaarden die bij Bol.com waren vermeld.

Algemene voorwaarden – en dus ook actievoorwaarden – moeten voor of bij het sluiten van de koop worden gemeld. Pas achteraf voorwaarden melden is dus gewoon te laat: die voorwaarden gelden niet, dikke punt voor je.

Natuurlijk is het vervelend voor een leverancier als Logitech als haar acties zonder volledige voorwaarden worden verspreid door partners. Maar dat moeten zij onderling oplossen. De wet zegt dat wanneer iemand anders mededelingen namens jou doet, de wederpartij daarop mag vertrouwen als jij de indruk hebt gewekt dat die iemand anders uit jouw naam mag spreken. Dit ziet er in alles uit als een officiële actie van Logitech, en dus mag de consument erop vertrouwen dat de actie correct is.

En ja, de consument had in theorie de voorwaarden op de website van Logitech kunnen ontdekken. Daar stond wel correct in beschreven dat men drie verschillende producten moet bestellen. Maar dat is niet hoe het werkt. De regels van algemene voorwaarden zeggen dat degene die ze wil hanteren, moet zorgen dat ze ter hand worden gesteld bij de wederpartij. Zelfs zeggen waar je ze kunt vinden is (normaal) niet genoeg: ze moeten meteen bij het aanbod bijgesloten zijn.

Gelukkig liep het hier goed af: Bol meldde enkele dagen later dat de actie ook gaat gelden voor drie dezelfde producten.

Arnoud

Californië neemt antikritiekvoorwaardenwet aan, moeten wij dat ook?

Geplaatst op in Uitingsvrijheid, 18 reacties

De staat Californië heeft een wet aangenomen die antikritiekbedingen in algemene voorwaarden verbiedt, las ik in de Washington Post. Met zo’n voorwaarde proberen bedrijven te voorkomen dat men negatieve recensies krijgt, die de reputatie en inkomsten van bedrijven behoorlijk kunnen aantasten. Zou zoiets ook in Nederland nodig zijn?

De populariteit van recensiesites is zodanig groot dat je als bedrijf behoorlijk in de problemen kunt komen als je veel negatieve reviews krijgt. Dit zou zelfs zo ver gaan dat gasten allerlei gunsten eisen onder dreiging van een negatieve review. Logisch dus dat bedrijven zoeken naar opties hier wat tegen te doen, en een clausule als “U zult geen negatieve recensies achterlaten zonder onze toestemming” is natuurlijk een mooie.

Een berucht voorbeeld was de actie van KlearGear: wie een review over hen achterliet ergens, moest $3.500 betalen als boete wanneer het bedrijf naar haar mening last had van de review. Ook als de review geplaatst was voordat deze voorwaarde van kracht werd. Na veel kritiek (haha) werd dit geschrapt en het bedrijf heeft nog steeds last van de reputatieschade die dit hen opleverde.

Met de nieuwe wet wordt het per definitie onmogelijk zo’n clausule te handhaven. Heerlijk direct staat er:

A contract or proposed contract for the sale or lease of consumer goods or services may not include a provision waiving the consumer’s right to make any statement regarding the seller or lessor or its employees or agents, or concerning the goods or services.

Wie het toch doet, loopt een risico op $2.500 boete per contract waar het in staat of per poging tot handhaving daarvan.

Wij kennen een dergelijke clausule niet, maar ik denk niet dat het nodig is. Vrijheid van meningsuiting is een grondrecht, en veel grondrechten gelden ook tussen burgers onderling. Horizontale werking, noemen juristen dat. Hoe ver dat gaat, is elke keer weer lastig te zeggen. Zo is het vrij logisch dat het recht op privacy ook geldt als andere burgers je bespieden, maar minder logisch dat een andere burger je niet mag verbieden je mening te uiten.

Een contractuele clausule (of algemene voorwaarde) die neerkomt op “je mag je niet uiten over X of Y” zou een inperking van de vrijheid van meningsuiting opleveren. Of dat mag, hangt af van een afweging of je doel legitiem is en of je niet met mindere middelen (minder strenge afspraken) dat doel had kunnen halen.

Een legaal voorbeeld is een geheimhoudingsovereenkomst. Wie afspreekt dat hij iets geheim zal houden, moet dat doen. Dat dient (meestal) een legitiem doel: je krijgt toegang tot niet-publieke informatie, je mag iets zien of gebruiken dat het publiek nog niet kent of je mag meedoen aan iets geheims. En dan zit er voor de andere partij weinig anders op dan afspraken maken om te zorgen dat jij de informatie lekt.

Een anti-reviewbeding is een stuk minder legitiem. Vooral omdat het niet zozeer gaat om het beschermen van niet-publieke informatie, maar om het beschermen van de reputatie van de wederpartij. En de afspraak wordt ook nog eens verstopt in algemene voorwaarden, in plaats van een specifiek daarvoor geschreven contract dat men apart accordeert. Dat maakt doel en middelen een stuk minder gepast. De rechter kan dan het beding vernietigen wegens strijd met het grondrecht uitingsvrijheid.

Een interessante lijkt me nog als je zegt: je krijgt 50% korting als je belooft geen negatieve uiting te doen, en die 50% eisen we terug als je dat toch doet. Dan kun je kiezen als consument. Wie zou daar boeken of bestellen?

Arnoud