Overnemen fotootje bij forumcopypastepost geen inbreuk

maroc-peter-vincent-schuldEen foto die bij een overgenomen nieuwsbericht op een foto stond, levert geen schending van het auteursrecht of het portretrecht op. Dat bepaalde het Gerechtshof Amsterdam eerder deze week in het hoger beroep van de zaak Peter Vincent Schuld tegen forum Maroc.nl (via).

Een forumlid had een artikel uit een krant overgenomen, inclusief het fotootje daarbij. De fotograaf daarvan eiste een schadevergoeding van de forumbeheerders omdat zijn auteursrecht en het portretrecht van zijn dochter zou zijn geschonden. Die stond namelijk op de foto.

In eerste instantie had de rechtbank geoordeeld dat Maroc.nl als forum niet aansprakelijk was voor deze publicatie, omdat de fotograaf de klachtprocedure niet had doorlopen en haar claimbrief naar een verouderd adres had gestuurd.

In hoger beroep werd hier niet op ingegaan, omdat de rechter vindt dat er sowieso geen sprake is van schending van rechten. Het fotootje was immers een beeldcitaat:

De functie van de foto bij het artikel is functioneel van aard en vergroot de zeggingskracht van het artikel en verbeeldt op doeltreffende wijze het schrijnende karakter van het aangesneden onderwerp (kinderlokken op internet).

Nu er geen auteursrechten geschonden zijn, hoeft het gerechtshof ook niet te bedenken of Maroc.nl voor zo’n schending aansprakelijk zou zijn. Een beetje jammer, hoewel het wel goed is om te zien dat het Gerechtshof zo’n foto-overname als citaat ziet want er zijn tientallen fotografen actief die voor dat soort hergebruik gewoon een factuur menen te kunnen sturen.

Voor wat betreft het portretrecht is het Hof minstens zo snel klaar: (de ouder van) het kind had toestemming gegeven voor de originele publicatie in de krant, dus kan hij niet protesteren bij herpublicatie in dezelfde context op een internetforum. Terecht, lijkt me.

(En ja, ik ben nog met vakantie maar bij dit soort opstekertjes blog ik wel eventjes hoor.)

Arnoud

Blizzard gaat echte namen weergeven in gamesfora

blizzard-real-id-real-name-echte-naam.jpgGamesaanbieder Blizzard (o.a. World of Warcraft, Diablo en StarCraft) gaat op haar online forums een wijziging doorvoeren waardoor alle posters verplicht met hun echte voor- en achternaam moeten posten, las ik bij Tweakers. Het doel van deze actie is kort gezegd de boel gezellig houden: door de anonieme nicknames die men nu graag gebruikt, loopt het getrol, geklier en geflame nogal de spuigaten uit. Blizzard is dat nu zat en voert daarom deze maatregel in.

Niet iedereen is daar blij mee, en lang niet alleen maar omdat ze dan niet meer kunnen trollen. Voor veel mensen is het een vervelend idee dat hun echte naam – en daarmee hun echte identiteit – ineens wereldwijd te zien is. Je kunt erop aangesproken worden op het werk (“haha, jij speelt World of Warcraft”) en mocht je iemand anders boos maken, dan weet hij nu hoe je heet en met enig googelen misschien ook waar je huis woont. Zeker als – zoals hier en daar wordt gemeld – Blizzard vervolgens je account koppelt aan je Facebook-account.

Nu is Blizzard een Amerikaans bedrijf, en de Amerikaanse privacywet kan worden samengevat als “zodra je met de buitenwereld interacteert, heb je geen privacy meer”, dus heel veel zal er niet aan te doen zijn. Maar hoe zou dat volgens de Europese privacyregels uitpakken?

Hoofdregel van de privacywet is hier dat je toestemming nodig hebt van de betrokkene, in dit geval dus de persoon die op het forum gaat posten. De richtsnoeren van het CBP vermelden hierbij:

Als het gaat om een openbaar toegankelijk discussieforum of gastenboek op internet, hoeft de verantwoordelijke echter niet expliciet toestemming te vragen voor publicatie van een reactie; hij mag er redelijkerwijs van uitgaan dat de betrokkene begrijpt dat de reactie op internet verschijnt.

Daarbij wordt echter vooral gedacht aan de situatie dat mensen zelf kíezen om hun naam (of andere dingen over zichzelf) in te vullen. Omdat de identiteit hier door het systeem van Blizzard wordt ingevuld, weet ik niet of die regel zonder meer opgaat.

Ik dénk dat het uiteindelijke wel mag, omdat Blizzard vooraf duidelijk genoeg meldt dat het gaat gebeuren. Niemand is verplicht de forums te gebruiken (ze staan los van de spellen). En de forums zijn niet dusdanig van levensbelang dat iemand per se anoniem moet kunnen posten daar.

Wanneer een site zó groot wordt dat het gebruik daarvan vrijwel onvermijdelijk is (zeg Hyves), dan zou dit wel eens anders kunnen liggen. Als zo’n site de regel invoegt dat iedereen met echte voor- en achternaam bekend moet zijn, dan word je namelijk wél gedwongen je identiteit te onthullen bij alles wat je online doet. Nu heeft World of Warcraft meer spelers dan Hyves leden, maar ik denk niet dat iemand kan zeggen dat het spelen van WoW (laat staan discussiëren op hun forum) onvermijdelijk is.

Update (12 juli) Blizzard ziet er vanaf naar aanleiding van massale protesten, pardon ‘feedback uit de gemeenschap’.

Arnoud

De Google cache legen, moet dat?

Wie iets op zijn website zet dat door de rechter verboden wordt (bijvoorbeeld smaad, privacyschending of auteursrechteninbreuk), moet dat verwijderen. Logisch. Maar naast verwijderen van je eigen site kun je ook veroordeeld worden om het artikel van andere plekken op internet te laten verwijderen. De bekendste plek is de Google cache, waar tot enkele maanden na verwijdering van het origineel vaak nog een kopie te vinden is. Hoe ver kan zo’n veroordeling gaan?

In mei werden twee mensen veroordeeld wegens publicatie van een aantal onrechtmatige artikelen over vermeend seksueel misbruik van hun kind door de vader. Zij kregen daarbij de opdracht de artikelen

te verwijderen en verwijderd te houden, in zoverre dat deze artikelen op geen enkele wijze meer via welke zoekopdracht dan ook op het internet zijn terug te vinden

Een dikke maand later stond men er weer over de vraag wat dat nu betekent voor de Google cache. De gedaagde had netjes brieven gestuurd naar allerlei websites, en die hadden het artikel keurig verwijderd. Ook Google kreeg zo’n brief, maar had daar kennelijk niets mee gedaan. Was daarmee het vonnis genegeerd? (met dank aan Margriet Koedooder)

De kortgedingrechter is zelf even gaan kijken(!) bij Google en ontdekte dat deze een speciale procedure voor verwijderen van URLs uit de index en cache heeft. Die speciale procedure is in gewonemensentaal uitgelegd en gemakkelijk te vinden vanaf de Google homepage. Daarom had de gedaagde deze procedure moeten volgen, aldus de rechter.

De rechter interpreteert de hierboven aangehaalde opdracht als een “zware inspanningsplicht”: je bent niet letterlijk verplicht het overal gewist te krijgen (dat kan niet) maar je moet wel laten zien dat je alles hebt gedaan dat redelijkerwijs mogelijk was om het weg te krijgen. En zo’n plicht geldt ook voor leken:

Als [gedaagden] van mening zijn dat zij onvoldoende kennis van internet hadden om er zeker van te zijn dat zij aan het vonnis voldeden had het op hun weg gelegen zich daarover te laten voorlichten of daar nadere informatie over in te winnen. Niet is gesteld of gebleken dat zij dit (tijdig) hebben gedaan of dat zij naar dergelijke informatie hebben gezocht.

Mede daarom oordeelde de rechter dat er te weinig is gedaan om aan het vonnis gehoor te geven, zodat een dwangsom van 22.500 euro betaald moest worden.

Mooi. Een rechter met clue.

Update (5 november 2012) een Gerechtshof met clue bepaalt dat een vordering tot Google-schoonmaken alleen kan als daarom is gevraagd. Een verbod iets te zeggen impliceert niet een gebod tot weghalen wat reeds gezegd is.

Arnoud

Mogen websites blokkeren van advertenties verbieden?

Toch weer even terugkomen op een oude vraag, want hij komt vaak binnen de laatste tijd:

Mogen websites verbieden in de voorwaarden, dat jij advertenties blokkeert? En als ze zien dat je dat verbod overtreedt, mogen ze je dan van de site verbannen?

Ik ben er nog steeds niet uit waar een site de eis op kan baseren dat je geen advertentieblokker mag gebruiken. Je manipuleert de presentatie van een webpagina alleen voor je eigen gebruik. Daar kan auteursrechtelijk weinig mis mee zijn, en een ander absoluut recht ken ik niet.

Het is niet verboden om te weigeren naar advertenties te kijken. Net zo goed als ik mag wegzappen als ik commercials op televisie zie, mag ik advertenties wegfilteren op websites.

Dat neemt niet weg dat een sitebeheerder regels kan stellen aan wat er wel en niet op zijn site mag. Een absoluut recht is daarvoor niet nodig. Als ik niet wil dat in reacties het woord “bloemkool” wordt gebruikt, dan mag ik dat verbieden en dan hebben jullie je daaraan te houden. Het zou een raar verbod zijn, en waarschijnlijk verlies ik dan een hoop reageerders, maar als ik rare dingen wil op mijn blog dan is er niemand die me tegenhoudt.

Update (26 mei) in de comments wijst Arno Lodder terecht op het XS4All/Ab.Fab arrest dat dit standpunt onderstreept.

Regels moeten -zeker naar consumenten toe- niet onredelijk bezwarend zijn, want zulke regels zijn algemene voorwaarden in de zin van de wet. Er staat niets in de wet over deze specifieke regel. Wil je deze regel dus aanvechten, dan moet je zelf verzinnen waarom het onredelijk is dat een site die op advertenties drijft, je verbiedt advertenties te blokkeren. Ik kan daar niet echt een argument voor bedenken. Het blokkeren tast hun inkomstenbron aan. Waarom zouden ze dat aantasten niet langs technische weg mogen verhinderen?

Ik denk dus dat het wel toegestaan is als een site detecteert of je adblocking-software gebruikt, en zo ja je de toegang ontzegt tot de site. Het staat bezoekers vervolgens vrij om dan die site niet te gebruiken. Dat is dus de afweging die de site moet maken.

Arnoud

Hoe moeilijk mag uitschrijven zijn?

account-opheffen-sluiten-annuleren-verwijderen.pngHet is jullie vast wel eens overkomen: je wil eens wat rondkijken op een site, maar je moet je eerst registreren, en dan kom je er nooit meer vanaf. Want inschrijven is vaak een kwestie van je naam en e-mailadres invullen, al dan niet met wat profielgegevens, maar uitschrijven moet aangetekend en schriftelijk of vereist dat je eerst een enquete van 3 pagina’s doorworstelt. Of de knop “Account opheffen” zit diep verstopt achter tien levels helptekst.

Mag dat zomaar? Je hebt het recht om accounts op te heffen, want die accounts zijn verzamelingen persoonsgegevens. De Wet Bescherming Persoonsgegevens geeft je het recht om te eisen dat zulke verzamelingen over jou verwijderd worden als ze niet meer nodig zijn. Een webwinkel bijvoorbeeld mag je gegevens bewaren tot de bestelling is afgehandeld, maar moet ze daarna verwijderen op jouw verzoek. Ze hoeven echter niet zelf meteen na dat afhandelen je account op te heffen of je van de verzendlijsten te verwijderen.

Bij betaalde diensten zoals datingsites kun je je account pas opheffen als de betaalde periode verstreken is. Wel kun je vaak je account op inactief zetten als je het niet meer gebruikt maar er nog wel betaald is voor een bepaalde periode.

Nu kan zo’n site zeggen dat je een soort van gratis abonnement bij ze afsluit, en aan abonnementen mogen minimumperiodes worden gekoppeld. Net zo goed als je de Donald Duck niet per maand kunt opzeggen, zou dat dan ook niet hoeven kunnen bij een registratie van een site. Maar dan zou ik wel in de voorwaarden verwachten dat er zo’n periode genoemd staat.

Als er geen periode staat, en registratie is gratis, dan lijkt het mij redelijk dat je ook elk moment het account weer moet kunnen verwijderen. Er is dan geen reden om je account te bewaren nadat jij als lid besloten hebt dat je weg wilt. Voor veel sites is “wij hebben $VEEL leden” echter een leuke marketingkreet, en daarom maken ze het nog wel eens moeilijk om je account te verwijderen.

Wie weet er nog leuke voorbeelden van niet of nauwelijks op te zeggen accounts?

Arnoud

Privacy versus openbare bronnen

Toevallig kwam ik op het Stamboomforum een discussie tegen over privacy en het gebruik van openbare bronnen. Privacy en de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) zijn een lastige bij sites die stambomen, geboortekaartjes en dergelijke publiceren. Zodra daarbij namelijk persoonsgegevens van levende personen wordt genoemd, valt de publicatie onder de WBP en is in beginsel toestemming nodig.

Dat wringt, zoals blijkt uit deze tekst waarmee de discussie begon:

Uw scheiding betreft dan een rechterlijke uitspraak. Volgens artikel 121 van onze grondwet zijn rechterlijke uitspraken OPENBAAR. Dat u het niet prettig vind om dit op internet te lezen, begrijp ik. De geboorte van uw kinderen heeft vast en zeker in de krant gestaan, onder het kopje “burgelijke stand’ Misschien heeft u zelf wel een advertentie gezet bij de geboorte, uw verloving of uw trouwen. Kranten (archieven) komen steeds meer online, dus daar vis je de informatie toch zo uit?

En ik geef toe: het is raar dat kranten of het Centraal Bureau voor Genealogie en andere overheidsinstanties deze informatie zomaar mogen publiceren, terwijl een gewone burger diezelfde informatie niet mag herpubliceren. Maar zo zit de wet toch echt in elkaar. (Tenzij het alleen over overleden personen gaat, daarvoor bestaat geen privacy meer.)

De Richtsnoeren van het College Bescherming Persoonsgegevens zijn duidelijk:

Wie een stamboom wil publiceren op internet, doet er verstandig aan om zich in eerste instantie te beperken tot gegevens van overledenen en alleen gegevens op te nemen over levende personen als zij daarin ondubbelzinnig hebben toegestemd. De Wbp kent geen principe als “wie zwijgt, stemt toe” bij het publiceren op internet van persoonsgegevens.

En ook meer algemeen over hergebruik:

Het feit dat persoonsgegevens op internet staan, betekent niet dat ze zomaar opnieuw gebruikt mogen worden in een andere context, voor een ander doeleinde. Het nieuwe doel moet verenigbaar zijn met het oude doel en de verantwoordelijke dient een zelfstandige rechtvaardigingsgrond te heb­ben voor de publicatie.

Dit is dus waarom een krant of dat Centraal Bureau die gegevens wél mag publiceren maar een genealogische website niet. Zij hebben toestemming of een wettelijk recht tot publicatie maar die toestemming impliceert zeer zeker geen toestemming voor hergebruik op een website. Ook niet als de originele publicatie vrij toegankelijk is via internet.

Arnoud

“Rechter vindt archief belangrijker dan privacy”

Het Eindhovens Dagblad mag een artikel over een ontslagen vrouw gewoon online laten staan, meldde Webwereld gisteren. Dit omdat (zoals Henk Blanken het formuleert) het geheugen van kranten, hun digitale archief, belangrijker is dan de privacy van personen. De rechter vindt de publicatie niet onrechtmatig, en vindt dat de schadelijke gevolgen voor de vrouw dan ook voor haar eigen rekening moeten komen.

De persoon om wie het ging, was op non-actief gesteld met de cryptische mededeling “vanwege een gevoelige personele kwestie” in het gewraakte krantenartikel. Zo’n tekst, plus de mededeling dat men niet nader op de zaak in wilde gaan, suggereert dat er wel iets goed mis met de betrokkene zal zijn. De vrouw had dan ook aardig last van deze publicatie, zeker nadat het Eindhovens Dagblad haar zoekfunctie had verbeterden je eindelijk iets kon vindenen Google het artikel in haar archief opnam.

De eis tot weghalen dan wel afschermen van het archief was gebaseerd op de stelling dat sprake zou zijn van onzorgvuldige journalistiek: geen hoor en wederhoor, een schadelijke wijze van weergeven van de zaak en het na elf maanden nog steeds via Google toegankelijk houden. Daarbij werd geschermd met het Zwartepoorte-vonnis, waarin de site-eigenaar informatie moest afschermen omdat Google deze verkeerd samenvatte. Het argument daar was dat de aanpassing een kleine moeite zou zijn en de overlast groot, precies wat ook hier het geval was.

De rechter gaat hier niet in mee. Het artikel is niet onrechtmatig, en de overlast vanwege de Googleresultaten op mevrouws naam is dan ook geen reden om het artikel te moeten blokkeren. En bovendien werd meer geëist dan alleen een kleine pagina-aanpassing: het artikel moest onvindbaar worden. (Er werd geen anonimisering geëist voor zover ik kan zien in het vonnis.) Dat is onaanvaardbaar. Mevrouw had een aanvulling of rectificatie bij het artikel moeten vragen, dat had meer kans gehad.

Jammer genoeg kwam de advocaat niet met de Wet Bescherming Persoonsgegevens aanzetten, afgezien van een tussenneusenlippendoorvermelding dat de verwerking “op juiste en nauwkeurige wijze [had] dienen plaats te vinden”. Als hij had betoogd dat vermelding van de naam van mevrouw geen toestemming en aantoonbare noodzaak had, hadden we eindelijk eens een principiële uitspraak gehad over de WBP versus de uitingsvrijheid. Anders gezegd: dan hadden we geweten of het blijven noemen van iemands naam in een gearchiveerd nieuwsbericht mag (persvrijheid) of niet (privacy).

Volgens de richtsnoeren van het CBP had het archief trouwens gewoon op slot gemoeten, precies vanwege deze problemen. En de WBP geldt ook voor krantenarchieven.

Arnoud

Hoe algemeen mogen onze voorwaarden zijn?

Een lezer mailde me:

Ik beheer een forum. De sfeer is over het algemeen goed, maar soms zijn er toch vervelende akkefietjes. Wij beroepen ons dan op onze huisregels, waar de regel in staat “De moderators mogen op elk moment ieder bericht aanpassen om elke reden. Evenzo mogen zij mensen bannen zonder opgaaf van reden”. Deze huisregels worden gemeld bij het registreren. Maar nu zegt er iemand dat deze huisregel veel te algemeen is en daarom niet rechtsgeldig. We zouden alleen bij overtredingen van de wet mogen ingrijpen. Klopt dat?

Nee dat klopt niet, maar de huisregel is wel erg algemeen dus daar zou ik toch wel wat aan doen.

Op zich mag je je huisregels formuleren zoals je wilt (daar zijn het huisregels voor). Het is dus niet zo dat je alleen mag verbieden wat in strijd is met de wet. Wil je geen politieke discussie, moeten gebruikersnamen met een A beginnen of is een bepaald woord verboden, dan schrijf je dat op en dan mag het niet.

Daaruit volgt alleen niet dat je ook maar te allen tijde zonder reden alles kunt doen als beheerder. Huisregels zijn algemene voorwaarden, en mogen dus niet ‘onredelijk bezwarend’ zijn voor je gebruikers. Dat betekent dat er wel iets van een grond moet zijn om die huisregel te hanteren – al was het maar “bewaren van onze unieke sfeer”. Een ban uitdelen aan een willekeurige gebruiker omdat je hoofdpijn hebt, zou m.i. niet moeten kunnen hoe generiek je huisregels ook zijn.

Ik zou dus op zijn minst die regel wat uitbreiden met een motivatie over doel en strekking van de regel. Wil je misbruik tegengaan, een bepaalde sfeer bewaren of alleen optreden bij smaad, laster en dergelijke?

Arnoud

Mogen wij illegale-Windowsgebruikers wel helpen?

genuine-microsoft.jpgEen lezer vroeg me:

Op ons forum helpen we computergebruikers met het verwijderen van virussen, spyware en dergelijke. Nu zegt een van onze leden dat wij mensen niet toe mogen laten die een illegale versie van Windows gebruiken, omdat we dan medeplichtig zijn aan het schenden van auteursrechten van Microsoft. Is dat zo?

Juridisch zie ik geen redenen om iemand hulp te weigeren omdat diens Windows-versie illegaal zou zijn. Nog afgezien van de vraag of die vaststelling terecht is: het is een bekend probleem dat Windows niet altijd correct zichzelf ‘genuine’ verklaart.

Formeel is opzettelijke inbreuk op het auteursrecht een misdrijf (art. 31 Auteurswet). Echter, niet elke nongevalideerde Windows-installatie is inbreukmakend. Een licentieschending is niet automatisch een inbreuk op het auteursrecht.

Maar zelfs als de inbreuk vast zou staan, bv. omdat de poster meldt dat hij een gekraakte Windows gebruikt, dan zie ik nog niet in hoe een forumparticipant strafbaar zou handelen door deze poster te helpen. De inbreuk is al gepleegd, en je kunt daar niet achteraf nog eens medeplichtig aan zijn. Van medeplichtigheid kan alleen sprake zijn als je betrokken bent bij de inbreuk zelf, het kraken en installeren van de software dus.

Natuurlijk mag je als forumlid beslissen dat jij mensen niet wilt helpen, ongeacht de reden. Maar dat is dan een eigen keuze en niet een wettelijke plicht of zo.

Arnoud

Moet je controleren of iemand minderjarig is?

minderjarigEen lezer vroeg me:

Naar aanleiding van de discussie over minderjarige forumleden vroeg ik me af: hoe kun je als forumbeheerder controleren hoe oud een lid is? Je kunt toch moeilijk zeggen: “Registreren is gratis,maar we willen wel even een kopie van je paspoort!” En wat gebeurt er als ik het niet controleer en de ouders erachter komen?

Je hebt gelijk, dat is bijna niet te controleren. In de praktijk gaat het meestal goed, omdat je er niets van merkt dat iemand minderjarig is. Een 14-jarige kan ook prima discussiëren op een forum of meedoen aan een spel. Als de ouders erachter komen, dan kunnen ze eisen dat zijn account wordt verwijderd, en dat moet je dan doen als beheerder.

Pas als er dingen betaald moeten worden (abonnementen, diensten etc) wordt het echt relevant hoe oud iemand is. Want als iemand nog geen 18 is, moeten zijn ouders toestemming geven voor die transactie, tenzij het volstrekt normaal is dat iemand van die leeftijd die transactie aangaat.

Een 14-jarige die Habbo-meubi, mobiel beltegoed of Runescape-punten koopt, kan dat doen zonder toestemming want dat is volstrekt normaal vandaag de dag. Maar als hij acht jaar is, denk ik dat de ouders het wel terug kunnen draaien. Al was het maar omdat Habbo zelf verbiedt dat je meedoet onder de 12 jaar zonder toestemming. Een webhostingabonnement bij een 14-jarige vind ik een twijfelgeval.

Een ander punt is publicatie van persoonsgegevens. Die 14-jarige kan dingen over zichzelf publiceren die de ouders niet online willen hebben. De ouders kunnen te allen tijde eisen dat die informatie eraf gaat, en kunnen vaak zelfs de site aansprakelijk stellen omdat het erop stond. Dit volgt uit de Wet Bescherming Persoonsgegevens, die hier erg ongenuanceerd streng over is.

Arnoud